Τώρα που καταλάγιασε ο εκλογικός πυρετός-και οι κομματικές κι άλλες αντιπαραθέσεις πέρασαν στην ιστορία-οι Αρχανιώτες στο σύνολό τους, αισθάνονται πικραμένοι και προβληματισμένοι για την υποβάθμιση που υπέστη η κωμόπολη με το σχέδιο “Καλλικράτης”.Συγχρόνως όμως, αισθάνονται και τύψεις που δεν αντέδρασαν όσο θα έπρεπε, όταν καταρτιζόταν αυτό το σχέδιο που εξαφάνισε μέσα σε μια νύχτα, την ιστορία και την προσφορά της ιστορικής τους πόλης. Πιστεύω όμως ότι ποτέ δεν είναι αργά. Η αρχανιώτικη κοινωνία πρέπει να πιέσει τη νέα δημοτική Αρχή, ώστε να βρει τις διεξόδους εκείνες που παρέχει ο νόμος των ΟΤΑ, για να βγει πάλι μπροστά η κωμόπολη και να αποκατασταθεί η αδικία που της έγινε.
Οι Αρχάνες, υπήρξαν τώρα και 5000 χρόνια, κοιτίδα του πολιτισμού. Επί Μινωιτών χαρακτηρίστηκαν ως οι “Βερσαλλίες” της Κνωσού. Επί Βυζαντίου και Ενετών υπήρξαν διοικητικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής με ονομαστό κυβερνητικό μέγαρο, λόγω του μεγέθους του και της αρχιτεκτονικής του. Το ίδιο μέγαρο χρησιμοποίησε και ο εκάστοτε πασάς του Ηρακλείου, ως θερινή του έδρα.
Στις κρητικές επαναστάσεις 1866-1898 οι Αρχάνες χαρακτηρίστηκαν ως το “Βερντέν” της Κρήτης κι αξιώθηκαν να γίνουν η πρώτη ελεύθερη πόλη του νησιού. Από το 1878 υπήρξαν έδρα δήμου που περιελάμβανε ένα μεγάλο αριθμό χωριών-σχεδόν όλων της επαρχίας Τεμένους-μη εξαιρουμένης κι αυτής της Κνωσού.
Η διαχρονική προσφορά των Αρχανιωτών αναγνωρίστηκε από την Κρητική Πολιτεία ονομάζοντας τις Αρχάνες πρωτεύουσα ολόκληρης της επαρχίας Τεμένους, με την ταυτόχρονη εγκατάσταση σ’ αυτήν όλων των υπηρεσιών που προέβλεπε για μια τέτοια έδρα. Το ίδιο έπραξαν και οι μετέπειτα κυβερνήσεις της ενιαίας Ελλάδας μετά το 1913. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο επίσημος εορτασμός της εκατονταετηρίδας (1930) και εκατοπεντηκονταετηρίδας (1971) του 1821 του Νομού, έγινε στις Αρχάνες.
Δεκάδες είναι οι εκδόσεις και οι μελέτες ντόπιων και ξένων συγγραφέων που καταγράφουν και προβάλλουν την πολυσχιδή ιστορία της κωμόπολης, παγκόσμια. Δυστυχώς με το σχέδιο “Καλλικράτης” όλα τα παραπάνω αγνοήθηκαν. Γιατί άραγε; Μήπως και σήμερα δε διαθέτουμε όλες εκείνες τις υποδομές που χρειάζεται μια έδρα δήμου; Τα πάντα διαθέτουμε ώστε ο κάθε δημότης να μπορεί να εξυπηρετείται εδώ, χωρίς να χρειάζεται να μεταβεί στο Ηράκλειο, πλην ελαχίστων ειδικών περιπτώσεων. Αλλά και συγκοινωνιακό κέντρο έχουν γίνει οι Αρχάνες, τόσο προς τα Αστερούσια με το νέο περιφερειακό τους, όσο και προς την Πεδιάδα με τους κόμβους Αγ. Σώζωντα και Καταλαγαρίου. Οσο για τις κτιριακές υποδομές, ο Δήμος έχει στην ιδιοκτησία του θαυμάσια νεοκλασικά πετρόκτιστα κτίρια, ευρύχωρα, μέσα στα οποία μπορούν να στεγαστούν υπηρεσίες ακόμα και μιας ολόκληρης περιφέρειας.
Το μόνο που απομένει είναι η αφύπνιση της κοινωνίας, για αποκατάσταση της αυταπόδεικτης αδικίας.
Του Νίκου Γ. Χριστινίδη, από την εφημερίδα "ΠΑΤΡΙΣ"
